Komşuda Piyasacı Tarım Politikasına karşı İsyan Var !

Şubat-Mart’ta zirveye ulaştı: Thessalia’da 1000’den fazla traktörle yollar kapatıldı, sınır geçişleri felç edildi. Sendikalar, bu eylemleri “ulusal bir varoluş mücadelesi” olarak framedi ve talepleri paketledi: Dizel yakıtında vergi iadesi, elektrik indirimleri, KDV indirimleri ve afet tazminatları. PASP Başkanı Rizos Maroudas gibi figürler, “Nakit akışımız yok, borçlarımız birikiyor” diyerek medyayı kullandı ve hükümeti köşeye sıkıştırdı. Kasım-Aralık 2025’te skandal patlak verdi: OPEKEPE ajansındaki yolsuzluk soruşturması, 600 milyon euro’luk AB sübvansiyonunu dondurdu. Sendikalar, “Yasal çiftçiler faturayı ödüyor” kampanyasıyla tepki gösterdi. Larissa’daki Panhellenik Tarım Meclisi’nde (23 Kasım), ETHEAS ve PASP öncülüğünde ulusal yol blokajları kararlaştırıldı: 30 Kasım’da Thessalia’da başladı

    Yunanistan'da Çiftçi İsyanı, Dünü ve Bugünü

Yunanistan’da bütün ülkeye yayılan itiraz,  bugün çiftçiler yine yoları kesti. 2024 sonu ve 2025 başından beri devam eden çiftçi protestoları, aslında ülkenin yakın tarihinin en sert tarım ayaklanmalarından biri haline geldi. Kökeni 2023-2024 kışına kadar uzanıyor; o dönem Avrupa’nın birçok ülkesinde görülen traktörlü eylemler Yunanistan’da da yankı bulmuştu ama 2025’te bambaşka bir boyuta sıçradı. Bu kez mesele sadece dizel yakıtta vergi iadesinin kaldırılması ya da artan üretim maliyetleri değil; yıllardır biriken yapısal sorunların patlama noktası oldu.

Dün: 2010’dan beri biriken öfke

Yunanistan tarımı, 2008-2018 borç kriziyle birlikte zaten ağır darbe almıştı. Troyka (AB, ECB, IMF) dayatmalarıyla tarımsal sübvansiyonlar kesilmiş, erken emeklilik hakkı kaldırılmış, vergi ve sigorta primleri katlanmıştı. Küçük aile işletmeleri ya kapandı ya da büyük şirketlerin eline geçti. 2020’lerde pandemi, Ukrayna savaşıyla gelen gübre ve yem fiyatlarındaki fırlama, ardından aşırı hava olayları derken çiftçi borç batağına gömüldü. 2024’te Yeni Demokrasi hükümeti, bütçe açığını kapatmak için motorin özel tüketim vergisi istisnasını tamamen kaldırma kararı aldı. Bu, zaten kar marjı yüzde 5-10’lara düşmüş çiftçiler için bardağı taşıran son damla oldu.

İlk büyük çıkış 2024 Aralık ortasında Teselya ovasında başladı. Larissa, Karditsa ve Trikala’daki üreticiler traktörlerini ana yollara çekti. Ocak 2025’te hareket tüm ülkeye yayıldı: Makedonya, Trakya, Mora Yarımadası, Girit… Aynı anda 100’ün üzerinde yol ve sınır kapısı kapatıldı.

Bugün: “Ya üretim maliyetleri düşecek ya da ülke duracak”

2025 Şubat-Mart aylarında eylemler zirve yaptı. Çiftçiler artık sadece “motorine eski vergi iadesi” demiyor; talepler paket halinde genişledi:

• Tarım dizeline sıfır ÖTV veya en azından 2023 seviyesinde vergi iadesi
• Elektrik faturalarında tarımsal indirimin yeniden %70’e çıkarılması
• Yem, gübre, ilaçta KDV’nin %6’ya düşürülmesi
• AB ortak tarım politikası fonlarının (CAP) daha adil dağıtımı
• Banka ve kooperatif borçlarının yeniden yapılandırılması
• Doğal afet (sel, don, dolu) zararlarının %100 devlet tarafından karşılanması

Hükümet ilk etapta “bütçe imkan vermiyor” dedi. Maliye Bakanı Hatzidakis, “AB mali kuralları gereği açık %2,1’in altına inmeli” gerekçesini öne sürdü. Çiftçiler ise “Biz aç kalıyorsak ülke de aç kalır” cevabını verdi ve Şubat ortasında Atina’ya traktör konvoyu düzenledi. Syntagma Meydanı’nda 300’ün üzerinde traktör konuşlandı; 2011-2012 borç krizi protestolarından beri başkent bu kadar büyük bir tarım gösterisine tanık olmamıştı.

Kuzey Yunanistan’da ise iş sınır ötesine taştı. Bulgaristan ve Türkiye sınırındaki Promachonas, Kipi ve Evzoni gümrük kapıları günlerce kapalı kaldı. Yunan polisi ilk kez biber gazı ve ses bombası kullandı; çiftçiler de traktörlerle barikatları zorladı. Egnatia ve PATHE otoyolları haftalarca felç oldu.

Hükümetin tavizi ve devam eden gerilim

Mart 2025 sonunda Miçotakis hükümeti geri adım atmak zorunda kaldı. 410 milyon euro’luk bir paket açıklandı:

• 2025 yılı için motorine %82 vergi iadesi (tamamen kaldırmak yerine)
• Elektrikte tarımsal indirim %50’den %60’a çıkarıldı
• Afet zararlarında avans ödemeler artırıldı

Çiftçiler paketi “yetersiz ama bir başlangıç” olarak değerlendirip traktörleri geçici olarak çekti. Ancak sendikalar (PASP, GESASE) “sonbahara kadar taleplerin tamamı karşılanmazsa yeniden başlarız” restini çekti.

Sonuç yerine: Bu bir varoluş mücadelesi

Yunanistan’da çiftçi eylemleri artık klasik “meslek grubu protestosu” olmaktan çıktı. Köyden kente göçün hızlandığı, 40 yaş altı çiftçinin neredeyse kalmadığı, zeytinyağı ve pamuk üretiminin yarı yarıya düştüğü bir ülkede, bu hareket “ya tarım yaşayacak ya da Yunanistan diye bir ülke kalmayacak” çığlığıdır. 2010’ların kemer sıkma politikalarının uzun vadeli faturası şimdi traktörlerin gürültüsünde ödeniyor.